cumaya gittim donucem

kahve molasinda kafa kasiyip bir yandan da bloglarda hizli bir tur atarken gordum (aluminyum folyo'nunkinde sanirsam) "cumaya gittim donucem". madem cumaya bir gun daha var ben de 'etimologun el kitabinda' yazan sasirtici gercekleri buraya aktarayim bu guzel deyim hakkinda. cumaya gitmek deyimi bize ruscadan gecmis, onlara da fransizcadan!

ilk ortaya cikisi 1830'larda villers-cotterêts civarlarinda, rivayete gore -sallamak gibi olsun- "je suis allé aux dumas et je serai de retour bientôt" (dumas'ya gittim birazdan donucem) seklinde bir kullanimmis. ortaya ciktigi mekan ve zaman itibariyla alexandre dumas'nin bir kankasi tarafindan kullanildigi saniliyor. daha sonra bolge ahalisi arasinda da epeyi yayginlasmis, kisa bir isi nedeniyle dukkanindan ayrilan her esnaf bu ibareyi asar olmus kapisina.

deyimin rusya'ya tasinmasinin ise bolgeden fransiz ihtilali zamaninda rusya'ya goc eden bir kisim halkin ya da ihtilal zamaninda istihbarat vazifesiyle civarda bulunan ruslarin etkisiyle gerceklestigi saniliyor.

rus halkinin dusunsel faaliyetlere verdigi onem malumunuz. bu yuzden rusca'da dusunmek manasina gelen 'dumat' fiilinden hareketle "dumata gittim donucem" seklinde bir kullanimi oldugu saniliyor ilk baslarda. esas popularitesine ise evladi parlementer olan ebeveynlerin sayesinde ulasmis: carlik rusya'sindan baslayip sovyetler birligi doneminde de devam eden bu donemde duma'ya secilen ne kadar adam varsa ebeveynleri konu komsuya hava atmak icin evlerinin kapilarina "duma'ya gittim donucem" yaziyorlarmis, evlatlarini ziyarete giderken. gelisen zamanla bu amactan biraz sapip, insanlarin cevrelerindekilere 'hayirli bir is' icin yerlerinde olmadiklarini bildirmede kullanilan bir deyim olarak yayginlasmis ruscada. ruscadan turkcenin diger lehcelerine yayilan ve nihayetinde turkiye turkcesinde de yerini almis bir deyim 'cumaya gitmek' ve bizde de aynen fransizcada ve ruscada oldugu gibi "cumaya gittim donucem" seklinde kullaniliyor.

eh artik kahvem bittigine gore ben de dusunmeye ve yazmaya gidebilirim yine.

"dumata gittim donucem"

dedi küpkafa koray @ 15:14